Groene knolamaniet

De groene knolamaniet (Amanita phalloides) is een broertje van de vliegenzwam (Amanita muscaria). Eigenlijk is het een hele mooie paddenstoel met zijn groengele hoed met soms een beetje bruin of wit en met donkere streepjes die vanuit het midden lopen. De hoed heeft witte plaatjes aan de onderzijde. De steel is wit met groenachtige strepen en heeft een witte, gestreepte ring. De groene knolamaniet is echter een uiterst giftige paddenstoel en hij wordt beschouwd als één van de giftigste ter wereld. In het Engels wordt hij zelfs de death cap (‘hoed des doods’) genoemd en dat zegt eigenlijk al genoeg.
Het eerste deel van zijn wetenschappelijke naam, Amanita, is afkomstig van het Griekse woord Amanitai. Het is een meervoudsvorm en betekent ‘(een soort) paddenstoelen’. Het tweede deel, phalloides, beschrijft de vorm van de jeugdige paddenstoel en betekent ‘lijkend op een fallus’.

Zoals al is gemeld is de groene knolamaniet enorm giftig en er wordt geschat dat hij wereldwijd het merendeel van de dodelijk aflopende vergiftigingen met paddestoelen voor zijn rekening neemt. Gemeld wordt dat het eten van zo’n 30 gram ofwel een halve hoed al tot fatale gevolgen voor een mens kan leiden. Bovendien wordt de giftigheid niet opgeheven door de paddestoel te koken of te drogen.

Die giftigheid is het gevolg van twee groepen vergiften. Beiden zijn dat ringvormige peptiden: de amatoxines en de phallotoxines. Bovendien hebben onderzoekers ook nog phallolysine aangetroffen waarvan research heeft uitgewezen dat het rode bloedcellen kan vernietigen. Van de acht verschillende amatoxines is α-amanitine vermoedelijk verantwoordelijk voor de vergiftigingsverschijnselen en het blokkeert de werking van een belangrijk enzym in je lichaam. Daardoor zal het metabolisme van de menselijke cellen verstoord raken en die cellen zullen dat beslist niet overleven. Als eerste organen worden de lever en de nieren onherroepelijk uitgeschakeld. Vervolgens krijgt die lever ook nog eens een opdonder van een zevental phallotoxines.

Een groot probleem van de groene knolamaniet is dat hij lekker schijnt te smaken en dat hij in jonge toestand lijkt op een eetbare champignon. Het duurt een behoorlijke tijd voordat de effecten duidelijk worden. De eerste symptomen zijn maag- en darmpijnen, waterige diarree en overgeven. In ernstiger gevallen krijg je lage bloeddruk, hartritmestoornissen en een te lage bloedsuikerspiegel. Deze problemen verdwijnen een dag of twee, drie na het opeten. Onderhuids worden je lever en nieren echter zonder dat je het merkt vernietigd en dat uit zich later door geelzucht, diarree, delirium, toevallen en een coma. Vervolgens leiden onderhuidse bloedingen, nierfalen en hartfalen onherroepelijk tot de dood.

Ondanks verbeterde behandelingsmethodes sterven toch nog steeds 10% tot 15% van alle vergiftigde mensen.