Porfieramaniet

De porfieramaniet (Amanita porphyria) is ook alweer lid van de beruchte en wereldwijd voorkomende familie van amanieten. Het is zelfs een lastpost omdat hij soms uiterst zeldzaam is, terwijl hij in andere jaren weer uitbundig kan voorkomen. Hij wordt gezien als licht giftig en bovendien lijkt hij sterk op enkele andere familieleden, waarvan sommige niet of nauwelijks giftig zijn en anderen, zoals de panteramaniet, juist weer dodelijk giftig. De porfieramaniet is een bosbewoner waar hij schuilt onder zowel loof- en dennenbomen en ook dat is weer verwarrend. Al met al is de porfieramaniet een vervelende snuiter voor de liefhebber van eetbare paddenstoelen.

De grijsbruine hoed van de porfieramaniet heeft soms een doorsnede van wel tien centimeter en hij is dus een redelijk grote verschijning. Het vruchtvlees is wit gekleurd en heeft een opvallende radijsachtige geur. De porfieramaniet komt voor in zowel Europa en Noord- en Zuid-Amerika. In de wetenschappelijke literatuur wordt niet overtuigend verklaard dat de hoed van de Europese variant grijsbruin is met nauwelijks waarneembare violette tinten. Zijn Amerikaanse broertje zou grijsbruin zijn en vaak zonder die violette kleurschakering. Neem maar van mij aan dat beide varianten in principe dezelfde kleuren vertonen met een miniem verschil dat te maken zal hebben met klimaat, ondergrond en omringende flora.

[Foto: Palangos pušynas]

Het eerste deel van zijn wetenschappelijke naam, Amanita, is afkomstig van het Griekse woord Amanitai. Het is een meervoudsvorm en betekent ‘(een soort) Paddenstoelen’. Ja, dat snappen wij ook wel en en het betekent dat de naamgevers zich er met een Jantje-van-Leiden hebben afgemaakt want ook wij zien wel dat een amaniet een soort paddenstoel is. Het tweede deel, porphyria, is van Griekse herkomst: porphyros betekent purper en dus paarsachtig. Het poogt de kleur van de hoed te verklaren die immers violetachtig kan zijn.

Zoals gemeld is de porfieramaniet niet geschikt voor consumptie, maar dat is niet het hele verhaal. De milde giftigheid van de porfieramaniet is het gevolg van de aanwezigheid van twee giftige stofjes: α-amanitine en allenisch norleucine. Teveel snoepen van de porfieramaniet kan toch een opmerkelijk aantal vervelende lichamelijke problemen opleveren, zoals maag- en darmstoornissen, krampen, onbestemde angsten, koude rillingen, zweten, desorientatie, verwardheid, nierfalen, een algeheel gevoel van malaise, oligurie (een verminderde aanmaak van urine), polyurie (vermeerderde aanmaak van urine) en dorst.

Als ik in een sarcastische stemming zou zijn dan ligt de volgende opmerking voor de hand: voor een niet zo heel giftige paddenstoel vallen die klachten toch wel mee?