Duivelsbroodrussula

Met een naam als duivelsbroodrussula zal iedereen direct vermoeden dat het consumeren ervan niet direct goed nieuws zal opleveren en dat klopt. Een alternatieve naam is de paarse peperrussula en die benaming geeft aan welke richting de smaakbeleving zal opgaan. Het is een broertje van de eerder beschreven broze russula (Russula fragilis).
[Image: Jerzy Opiola - Duivelbroodrussula]

De duivelsbroodrussula is in het bezit van een hoed die een maximale diameter kan bereiken van zo'n tien centimeter. Je kunt die hoed beschrijven als een ondiepe schotel en hij is getooid met een donkerrode tot purperrode kleur met een nog donkerder centrum en een bleekroze rand. De steel is iets korter dan de hoed breed is, wat deze zwam een wat gedrongen uiterlijk geeft. Die steel is wittig met een duidelijke paarsrode zweem. De lamellen zijn lichtgeel, maar verdonkeren naarmate ze wat verouderen.

Deze zwam is een bodembewoner die houdt van een humusarme zanderige ondergrond in een wat verdroogd naaldbos. De duivelsbroodrussula komt in heel Europa voor, maar zijn voorkomen is beperkt omdat er niet overal de juiste habitat bestaat.

Het eerste deel van de wetenschappelijke naam, Russula, is afkomstig uit het Latijn, waar russulus 'rossig' betekent. Het tweede deel, sardonia, wordt algemeen toegeschreven aan de zogenaamde risus sardonicus, de sardonische grijns als gevolg van een dodelijke vergiftiging met de gevlekte scheerling (Conium maculatum), de meest beroemde giftige plant in de historie. Hij werd in het oude Griekenland namelijk toegepast om op een 'beschaafde' manier doodvonnissen uit te voeren. De beroemde Griekse filosoof Socrates (469 vChr-399 vChr) koos na een kort schijnproces een onvrijwillige zelfmoord door een drankje met een aftreksel van de gevlekte scheerling leeg te drinken. Maar deze keer moeten we een andere route kiezen: het woord en de betekenis daarvan is uiteindelijk te herleiden tot het Oudgriekse woord sairō (σαίρω), wat zoiets betekende als 'grijnzen in het aangezicht van gevaar' of 'je gezichtsuitdrukking bij het zien van het kwaad'. Denk aan grimmig kijken.

Terug naar de duivelsbroodrussula. Zou deze soort echt zo giftig zijn dat hij slechts geschikt is als brood voor de duivel? Deze zwam geeft in ieder geval een enorm hete peperige sensatie op je tong, waardoor hij oneetbaar is. Hij blijkt zelfs giftig te zijn wanneer iemand probeert hem ongekookt op te eten. De symptomen lijken op die van een ernstige voedselvergiftiging, waaronder diarree, overgeven en maagkrampen. Hoewel de precieze giftige stof niet is gevonden denken onderzoekers aan een sesquiterpeen die uit deze zwam is geïsoleerd. De natuur heeft diezelfde stoffen aangemaakt in diverse planten, waaronder het geslacht alsem, die allergische reacties kunnen veroorzaken.

Geen opmerkingen: