Gele knolamaniet

Van de gele knolamaniet (Amanita citrina) wordt gemeld dat het met de giftigheid wel meevalt. Er zitten echter wat haken en ogen aan deze wat luchtige opmerking. Jawel, de gele knolamaniet bevat het giftige alfa-amanitine, maar in zeer lage hoeveelheden. Het grote probleem is natuurlijk dat die alfa-amanitine extreem giftig is en genoemd wordt als de meest dodelijke van alle amatoxines.
[Foto: Folkert Janssens]

De gele knolamaniet bezit in zijn jeugd een bolvormige gewelfde hoed, die later min of meer vlak zal worden. Hij zal dan maximaal tien centimeter in doorsnede zijn. Het oppervlak is meestal wat vettig glad met verspreide vuilwitte velumplakken. De hoed is lichtgroen van kleur, al kan de kleur ook wat neigen naar bleekgeel of wit. De paddenstoel wordt tot 12 centimeter hoog. De gele knolamaniet ruikt sterk naar rauwe aardappelen.

Het eerste deel van zijn wetenschappelijke naam, Amanita, is afkomstig van het Griekse woord Amanitai. Het is een meervoudsvorm en betekent ‘(een soort) paddenstoelen’. In het tweede deel, citrina, herken je natuurlijk het woord 'citrus', wat via het Oudgriekse kedros (κέδρος) de benaming was van de cederden. Kennelijk zijn de woorden gedurende de geschiedenis ietwat verwisseld.

Wikipedia meldt opgewekt dat er geen schadelijke effecten optreden wanneer een kleine hoeveelheid (van de gele knolamaniet) wordt ingeslikt. Er staat echter niet bij vermeld hoe veel of hoe weinig dat is en bij welke hoeveelheden er wél vergiftigingsverschijnselen zullen optreden. Reken bij een klein hapje alvast maar op de eerste symptomen van vergiftiging door die alfa-amanitine. Dit gif heeft een ongebruikelijke aantrekkingskracht op het enzym RNA polymerase II. Na inname en opname in de levercellen bindt het zichzelf aan dit enzym, waardoor levercellen zullen openbarsten. Pas na een uur of tien (tot 24) zullen de eerste symptomen waarneembaar zijn. Dat zijn maagkrampen en diarree, maar die zullen na een paar uur weer overgaan. Dat geeft je een vals gevoel van opluchting, want het gif doet ongemerkt zijn destructieve werk. Je lever en nieren worden gedurende de volgende dagen langzaam aangetast, wat uiteindelijk leidt tot een totale uitval van deze organen. De dood treedt na een week in en, geloof me, dat is dan een opluchting.

Omdat de kleur van de hoed nogal variabel is wordt de gele knolamaniet gemakkelijk verward met de uiterst giftige groene knolamaniet (Amanita phalloides), die in Engels de death cap wordt genoemd. De gele knolamaniet wordt daarom ook wel aangeduid als false death cap.

Om het nog ingewikkelder te maken bestaat er ook een variëteit van de gele knolamaniet die helemaal wit is: de witte knolamaniet (Amanita citrina alba).

Geen opmerkingen: