Radijsvaalhoed

De radijsvaalhoed (Hebeloma crustuliniforme) staat in Engelstalige landen bekend als poison pie ('giftige pastei') en fairy cake ('elfencake'). Die bijnamen geven al een indruk dat ze bij culinair gebruik niet geheel ongevaarlijk zijn.
Deze paddenstoel heeft een hoed die van vier tot tien centimeter in doorsnede kan zijn. In eerste instantie zal die hoed halfbol tot gewelfd zijn, maar later zal deze zich vlakker uitspreiden, al blijft deze vaak wat golvend. In verse toestand is het oppervlak van de hoed wat kleverig, maar zal na pluk snel opdrogen. De kleur van de hoed is wat beige-achtig met soms een rossige gloed. De lamellen hebben een kleur die kenners benoemen als koffie-met-melk. De steel is ongeveer net zo lang als de hoed breed is. Het vlees is stevig en wit van kleur. De radijsvaalhoed geurt, zoals zijn naam al aangeeft, naar radijs. Hij smaakt echter bitter.

De radijsvaalhoed vormt een leefgemeenschap met loofbomen, al schijnt hij af en toe vreemd te gaan met naaldbomen. De herfst is het jaargetijde van de radijsvaalhoed. Vaak treft je hem dan aan in een licht verstoorde bodem, al zijn wegbermen tegenwoordig ook al plaatsen waar hij zich weet te handhaven.

Het eerste deel van zijn wetenschappelijke naam, Hebeloma, is een combinatiewoord uit het Oudgrieks, waar hebe (ἥβη) zoiets als 'jeugd' of 'puberteit' betekent en lobos (λοβός) dat ooit 'welving' betekende en verwant is aan '(oor)lel'. Samengevoegd beschrijft het de eigenschap dat de hoed in jonge toestand wat golvend van vorm is. Het tweede deel, crustuliniforme, betekent in het Latijns zoiets als '(heeft de) vorm van een korst (van brood)'.

Jawel, de radijsvaalhoed is giftig. De symptomen van een vergiftiging zijn die welke horen bij een ernstige maag- en darmproblemen, namelijk braken, diarree en hevige buikpijn. De problemen beginnen enkele uren na consumptie.

Het internet meldt nogal achterhaald dat de giftige stof of stoffen van de radijsvaalhoed nog niet zijn geïdentificeerd. Wetenschappelijk onderzoek heeft intussen aangetoond dat de giftigheid (in ieder geval) wordt veroorzaakt door 3-acetyl-2-(3'-hydroxy-3'-methyl)glutarylcrustulinol, een lanostane triterpeen[1][2]. Het blijkt een stof te zijn die door de hele familie van vaalhoeden wordt aangemaakt.

Toch geloof ik niet dat veel mensen zich zullen laten verleiden tot het consumeren van de radijsvaalhoed. De geur van radijs hoort al een eerste aanwijzing te zijn om de zwam maar niet in de pan te doen en de bitterheid is ook niet echt een aantrekkelijke smaaksensatie.

[1] De Bernardi et al: Fungal metabolites XIII: New cytotoxic triterpene from Hebeloma species (basidiomycetes) in Tetrahedon Letters – 1983
[2] Fujimoto et al: Isolation, Identification and Pharmacological Studies on Three Toxic Metabolites from a Mushroom, Hebeloma spoliatum in Chemical and Pharmaceutical Bulletin – 1992

Geen opmerkingen: