Zwavelkopje

Het zwavelkopje (Hypholoma fasciculare) wordt ook wel de gewone zwavelkop genoemd. De naam heeft te maken met de vaak zwavelgele kleur van de hoed en de steel. Al komen variaties in de kleur voor van vaalgeel tot geelgroen. Het is een veel in bossen voorkomende paddestoel en groeit uitbundig op wegrottende boomstronken.
Het eerste deel van zijn wetenschappelijke naam, Hypholoma, is een combinatiewoord uit het Grieks: ûphos betekent ‘weefsel’ en loma betekent ‘grens’. Samen zeggen deze woorden iets over de soms wat rafelige uiteinden van de hoed. Het tweede deel, fasciculare, is terug te voeren naar het Latijn en betekent ‘in bundels’ of ‘in clusters’. We herkennen hier ook al het woord 'fascisme’. Die nationalistische politieke stroming is rond 1922 in Italië ontstaan en had als partijsymbool van een bundel (takken). Het zegt dus iets over de groeiwijze van deze soort paddestoelen.

Het zwavelkopje is bitter van smaak en giftig. Die giftigheid is het gevolg van de aanwezigheid van een aantal fasciculole esters. De belangrijkste hebben de namen gekregen van fasciculol E and fasciculol F. Het opeten van een stukje van deze paddenstoel kan leiden tot misselijkheid, overgeven, troebele urine, diarree en stuipen. Ook wordt in de literatuur gemeld dat er verlammingen en verminderd zicht kunnen optreden.

Het lastige is dat het wel 5 tot 10 uur kan duren voordat de eerste symptomen zichtbaar en voelbaar worden. En dat is enorm lastig omdat in die tijd het gif ongemerkt zijn schadelijke werking in de inwendige organen kan uitvoeren. In het Verre Oosten is een geval bekend dat iemand aan het per ongeluk eten van het zwavelkopje overleden is. Tijdens de lijkschouwing bleek dat de lever tekenen van een acute vergiftiging vertoonde en zo’n vergiftiging treedt sluipenderwijs op. Als je het merkt is het dus eigenlijk al te laat.

Soms wordt voor het gewone zwavelkopje als wetenschappelijke naam Psilocybe fasciculare opgegeven. Ook Psilocybe is een combinatiewoord uit het Grieks: psilos is ‘kaal’ en kube is ‘hoofd’. Letterlijk betekenen deze twee woorden samen ‘kale kop’ en dat beschrijft de algemene vorm van de hoed van de zwavelkop.

Het zwavelkopje is uiteraard ook een direct familielid van alle andere soorten van het geslacht Psylocybe. Hoewel het zwavelkopje, zoals gezegd, behoorlijk giftig kan zijn, staan zijn naaste verwanten veel meer bekend om hun hallucinerende werking en die worden in de volksmond ‘paddo’s’ genoemd. Daar liggen dan ook de extra problemen omdat onwetende paddo-zoekers wel eens de verkeerde paddestoelen kunnen plukken in de hoop een heerlijke trip te maken. Dat wordt dan in dit geval wel een trip naar het toilet.