Voorjaarsamaniet

De voorjaarsamaniet (Amanita verna) staat in Engelstalige landen bekend als de destroying angel (‘vernietigende engel’) of de fool’s mushroom (‘paddenstoel voor sukkels’). Beide benaming kloppen want hij ziet er [a] bedrieglijk onschuldig, bijna engelachtig mooi uit, terwijl hij dodelijk giftig is en [b] hij lijkt op nogal wat eetbare paddenstoelen en dus ben je niet zo slim als je zonder kennis van zaken maar wat paddenstoelen in het wild gaat plukken. Het zou zo maar je laatste kunnen zijn.
Het eerste deel van zijn wetenschappelijke naam, Amanita, is afkomstig van het Griekse woord Amanitai. Het is een meervoudsvorm en betekent ‘(een soort) Paddenstoelen’. Het tweede deel, verna, is een moderne Latijnse term en stamt af van het Latijnse woord vernus dat ‘lente-achtig’ betekende.

De voorjaarsamaniet is, zoals zijn naam al aangeeft, een uitzondering in het geslacht amanieten omdat hij in de lente al voorzichtig boven de grond uitsteekt. De paddenstoel zelf verschijnt in de zomer en herfst en is dan maximaal 10 centimer hoog en helemaal wit van kleur.

Het is een broertje van de dodelijk giftige groene knolamaniet (Amanita phalloides) en daardoor deelt hij ook diens gifstoffen. Net zoals de groene knolamaniet bevat de voorjaarsamaniet een aantal amatoxines, voornamelijk alpha-amantine. Deze gifstof is een inhibitor (remmer) van RNA polymerase II. Dat is een enzym dat in je lichaam de belangrijke taak heeft om de transcriptie van DNA op te starten. Wanneer dat enzym dus niet goed werkt is het lastig om in leven te blijven. Het toxine is dus dodelijk voor de mens. Bovendien is de voorjaarsamaniet zo giftig voor je lever en nieren dat die er na korte tijd ook al de brui aan geven.

Het is ook nog een sluipmoordenaar omdat de negatieve en soms onomkeerbare symptomen zich pas vertonen na een periode van 6 tot 24 uur na het eten van de paddenstoelen. Het wordt dan voor artsen lastig om te snappen wat de oorzaak van de gezondheidsproblemen zijn. Die problemen beginnen met een licht gevoel van onbehagen, niet veel later gevolgd door hevige krampen en diarree. Vervolgens nemen die klachten langzaam af, maar op de derde dag zullen dezelfde symptomen zich herhalen. Dan wordt het punt bereikt dat de lever en nieren onherstelbaar beschadigd raken en het enige wat iemand dan nog kan redden is een snelle transplantatie van zowel lever als nieren. Sta je niet snel genoeg en hoog genoeg op de transplantatielijst dan is de dood onontkoombaar.

Het eten van dertig gram levert vaak al de dodelijke dosis van deze paddenstoel op, maar de fatale dosis varieert nogal en hangt af van het gewicht, de leeftijd en de gezondheidstoestand van de onfortuinlijke consument.

Geen opmerkingen: