Giftige weidetrechterzwam

De Engelse naam voor de giftige weidetrechterzwam (Clitocybe rivulosa) is de false champignon ('nep champignon') of fool’s funnel ('trechter(zwam) voor dwazen') en dan weet je wel hoe laat het is: deze paddenstoel kan nogal gemakkelijk verward worden met eetbare soorten en dat kan weer tot vervelende gevolgen leiden.
Het eerste deel van zijn wetenschappelijke naam, Clitocybe, is een combinatiewoord uit het Grieks: clito komt van kleistos dat ‘dicht’ of ‘gesloten’ betekent, terwijl cybe ‘hoofd’ betekent. Samen vertelt de soortnaam ons dus iets over het gesloten kopje van de paddenstoel. Het tweede deel, rivulosa, is afkomstig uit het Latijn waar rivus een ‘beekje’ of ‘stroompje’ kon betekenen. Het oppervlakte van de hoed kan na verloop van tijd concentrische ringen van barstjes vormen en die barstjes lijken op kronkelende beekjes. Het is wat vergezocht, ik weet het.

De giftige weidetrechterzwam is één van de vele soorten trechterzwammen die in heel Europa worden aangetroffen in gebieden met gras, zoals weilanden, plantsoenen en zelfs je eigen grasveldje. De soort staat bekend om de mooie heksenkringen die het kan vormen. Het is een broertje van de na koken eetbare nevelzwam (Clitocybe nebularis) – die toch bij sommigen misselijkheid kan veroorzaken - en de knotsvoettrechterzwam (Clitocybe clavipes) – die niet in combinatie met alcohol gebruikt kan worden.

De giftige weidetrechterzwam heeft als belangrijkste giftige component de bekende muscarine. Dat is hetzelfde stofje dat de vliegenzwam ook zo giftig maakt. Het vervelende is dat de giftige weidetrechterzwam dat gif zelfs in nog hogere hoeveelheden in zich draagt dan die vliegenzwam. Natuurlijk zijn de vergiftigingsverschijnselen wel hetzelfde, namelijk een verhoogde speekselproductie, zweten en overmatig tranende ogen. Dat alles gebeurt zo'n 15 tot 30 minuten na de inname. Is de ingenomen dosis hoger dan ontstaan problemen zoals maag- en darmpijnen, ernstige misselijkheid, overgeven, onscherp zien en problemen met de ademhaling. De vergiftgingsverschijnselen zullen na een uur of twee wel wat gaan verminderen, maar in heel zeldzame gevallen kun je er door hartfalen of ademhalingsfalen zelfs dood aan gaan.

De giftige weidetrechterzwam staat in Engelstalige landen ook bekend als de sweating mushroom ('zwetende paddenstoel'). Die naam heeft hij uiteraard te danken aan het hierboven beschreven overmatige zweten van de patiënt.

Er bestaat een specifieke kuur: atropine. Dit ook niet echt ongevaarlijke medicijn wordt gewonnen uit dodelijk giftige planten als de wolfskers (Atropa belladonna), de doornappel (Datura stramonium) en de alruin (Mandragora officinarum). Al met al het soort medicijn dat je eerder in de boeken van Harry Potter zou denken aan te treffen dan in een moderne apotheek.