Roetschorsschimmel

Roetschorsziekte heeft in Engelstalige landen dezelfde benaming, namelijk Sooty Bark Disease, al kom je daar ook nog wel de verouderde term Wood Pulp Worker's Disease tegen. Het is een besmetting met een schimmel (Cryptostroma corticale) die in Noord-Amerika esdoornsoorten aanvalt. Daaronder de in ons land ook inheemse gewone esdoorn (Acer pseudoplatanus). Zijn er geen esdoors in de buurt? Geen probleem voor de roetschorsziekte, want die valt dan maar de paardekastanje (Aesculus hippocastanum) aan[1].

De roetschorsschimmel lijkt endemisch te zijn in het gebied van de Grote Meren tussen Canada en de Verenigde Staten, waar het in 1889 voor het eerst werd beschreven. De schimmel heeft zich intussen naar andere Canadese provincies verspreid. De boosdoener werd in 1968 aan de westkust van de Verenigde Staten ontdekt, maar werd pas rond 2020 een echt vervelend ziektebeeld. In Europa werd de roetschorsziekte voor het eerst in 1945 waargenomen, misschien in de Tweede Wereldoorlog meegevoerd door Amerikaans militair materieel. Geen wonder dat Frankrijk op het vasteland van Europa het eerste land was waar de roetschorsziekte zich manifesteerde. In Nederland is de ziekte voor het eerst in 2014 geconstateerd.

Het eerste deel van de wetenschappelijke naam, Cryptostroma, is een combinatiewoord uit het Oudgrieks, waar kruptós (κρυπτός) 'verborgen' betekent en strôma (στρῶμα) 'bed'. Samengevat moet je denken aan de zachte, verborgen sporen. Het tweede deel, corticale, is van Latijnse herkomst: cortex is 'bast'.

Ik hoor het je al denken: klimaatverandering zal wel de oorzaak zijn. Deze keer lijk je gelijk te hebben, want een boom moet afwisselende stressoren hebben ondergaan om zodanig te verzwakken dat deze vatbaar wordt voor de schimmel. Denk aan te droog, te veel neerslag, te heet, te sterk zonlicht of (daardoor) onvoordelige bodemomstandigheden. Door diezelfde omstandigheden verspreidt de schimmel zich ook eenvoudiger en sneller. En veroorzaakt daardoor ook in toenemende mate veel meer schade aan bossen. Boseigenaren en wetenschappers hebben nog geen idee wat ze hiertegen moeten doen. Lees hier het praktijkadvies.

De sporen van deze schimmel groeien uitbundig onder de bast van (nog) levende exemplaren en dat van opgeslagen gekapte bomen en takken. De schimmel leidt tot ziekte en uiteindelijk afsterven van de boom, vaak binnen een jaar.

Maar de schimmel is niet alleen schadelijk voor de esdoorn; ook voor de mens is de roetschorsziekte slecht nieuws. De sporen veroorzaken een allergische reactie in de longen. Aan die slopende pneumonitis (ontsteking van de longen) bij mensen is ook nauwelijks een behandeling mogelijk. Daarom wordt aanbevolen om mensen, die in de bossen moeten werken waar het ziektebeeld voorkomt, een mondkapje te laten dragen.

Dus, hardcore antivaxxer, als je iemand in het bos ziet lopen met een mondkapje om, beschimp hem of haar dan niet. Het zou verstandiger zijn om zelf ook tijdelijk een mondkapje te dragen om een potentieel dodelijke longontsteking te voorkomen.

[1] Brenken et al: First report of Cryptostroma corticale in Aesculus hippocastanum causing soory bark disease in Germany in Journal of Plant Diseases and Protection – 2024. Zie hier.