Witrode vezelkop

Onbekend maakt onbemind, zo luidt het spreekwoord. Maar in het geval van de witrode vezelkop (Inocybe erubescens) is het nog niet eens zo’n gek idee om hem zowel onbekend als onbemind te laten. Kijk alleen maar goed naar de bijgaande foto want deze paddenstoel toch wel enkele dodelijke slachtoffers op zijn geweten heeft. Een foto van deze paddenstoel is bovendien waarschijnlijk ook de enige mogelijkheid dat u de witrode vezelkop zult tegenkomen want hij is ondertussen door veranderingen in het landschap en het milieu op de zogenaamde rode lijst terecht gekomen. Rode lijsten zijn officiële lijsten waarop per land de in hun voortbestaan bedreigde dier- en plantensoorten staan.
Het eerste deel van zijn wetenschappelijke naam, Inocybe, is een combinatiewoord van twee Griekse woorden: ino betekent ‘vezel’ en cybe betekent ‘kop’. Samen is dat ‘vezelkop’. Daardoor is zijn wetenschappelijke geslachtsnaam dezelfde als zijn Nederlandse naam. Het tweede deel, erubescens, komt uit het Latijn en betekent zoiets als ‘rood wordend’ en dat verklaart de neiging van de witrode vezelkop om rood te worden als hij door de zon beschenen wordt of zelfs maar aangeraakt wordt. Rood worden is dus een verdedigingsreactie. Soms wordt de witrode vezelkop ook nog wel eens aangeduid met de wetenschappelijke naam Inocybe patouillardii en het tweede deel van die naam eert een beroemde Franse botanicus met de naam Narcisse Théophile Patouillard (1854-1926).

De witrode vezelkop is dodelijk giftig en dat komt door het hoge percentage aan muscarine, een enorm giftige alkaloïde. Muscarine komt ook voor in de veel bekendere vliegenzwam (Amanita muscaria), maar dan in veel kleinere hoeveelheden. Wanneer je zo ongelukkig bent om een stukje van de witrode vezelkop op te eten dan beginnen de symptomen van de vergiftiging al na enkele minuten tot drie uur na de inname. Die symptomen zijn bijvoorbeeld misselijkheid, overgeven, diarree en maag- en darmpijnen. Ook krijg je last van het ongecontroleerd zweten, speekselvloed, tranen, neusloop en problemen om je plas op te houden. Met andere woorden: uit alle mogelijke lichaamsholten komen vloeistoffen. Doordat er zoveel vocht wordt afgescheiden kunnen de longen verstopt raken. Het hartritme kan vertragen en als gevolg daarvan kan ook een daling van de bloeddruk optreden. Ga je niet dood, dan treedt binnen 24 uur herstel op.

Om het allemaal nog wat ingewikkelder te maken dan blijkt dat de overgrote meerderheid van het geslacht Inocybe giftig is, maar een zevental zeldzame soorten zijn hallucinogeen en bevatten psilocybine. Dat is weer de stof die paddo’s zo geliefd maakt en dus ligt ook hier verwisseling met giftige soorten weer voor de hand.

Geen opmerkingen: