Zwarte roest

Zwarte roest is een ernstige schimmelinfectie in granen, vooral tarwe. Het wordt veroorzaakt door de schimmel Puccinia graminis tritici. Onder de juiste omstandigheden kan deze ziekteverwekker meer dan 70% van de oogst vernietigen. Door veredeling van cultivars dacht men vanaf 1954 zwarte roest in tarwe te hebben uitgeroeid, maar de natuur blijkt opnieuw slimmer dan de mens.
De schimmel muteerde zich ongemerkt en in 1999 werd een nieuwe virulente variant aangetroffen op tarweakkers in Oeganda. Het ras raakte bekend als Ug99 (een afkorting van het land en het ontdekkingsjaar), maar volgens de officiële nomenclatuur wordt het TTKSK genoemd en er bestaan intussen al dertien versies van Ug99. Nu is deze stam al aanwezig in 13 Afrikaanse landen. De volgende stam werd in 2005 ontdekt in Turkije en deze kreeg de naam TKTTF en is niet verwant met Ug99.

In voorjaar van 2016 bleek er een epidemie van zwarte roest in duizenden hectare tarwevelden op het Italiaanse eiland Sicilië te heersen. Laboratoriumonderzoek toonde aan dat de schimmel zich opnieuw had gemuteerd tot TTTTF.

De levenscyclus bestaat uit vijf stadia die op twee verschillende waardplanten doorlopen worden. Het begint op de tarweaar, dan springt de ziekteverwekker over op de zuurbes (Berberis vulgaris) waar de schimmel zich verder ontwikkelt. Uiteindelijk besmet zwarte roest de tarwe opnieuw die daardoor verloren gaat. Omdat zich op de zuurbes ook een deel van de ontwikkeling afspeelt, kunnen daarop ook nieuwe mutaties ontstaan. Geen wonder dat boeren de zuurbes vaak niet op hun landerijen willen hebben.

Nee, in Nederland is zwarte roest nog niet aangetroffen, maar in Duitsland wel. In 2013 werd op enkele percelen, waarop tarwe verbouwd werd, zwarte roest aangetroffen met een ongebruikelijke samenstelling: het bleek een mix van stammen TKTTF, TKKTF, TKPTF, TKKTP, PKPTF en MMMTF[1].

Ik denk dat we de ontwikkeling en sluipende voortgang van zwarte roest heel scherp in de gaten moeten houden. Zaadveredelingsbedrijven moeten voortdurend proberen om resistentie in te bouwen in hun tarwerassen. Als we te laat zijn met reageren dan kan dat grote economische schade opleveren.

[1] Olivera Firpo et al: Characterization of Puccinia graminis f. sp. tritici isolates derived from an unusual wheat stem rust outbreak in Germany in 2013 in Plant Pathology - 2017

Geen opmerkingen: